- Τι σημαίνει η Συμπεριληπτική-Ολοκληρωμένη Σεξουαλική Εκπαίδευση (ΣΟΣΕ);
- Σε τι αναφέρεται ο όρος «Ολοκληρωμένη»;
- Υπάρχουν κι άλλοι όροι που χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν τη σεξουαλική εκπαίδευση;
- Ποιους τομείς αφορά η Συμπεριληπτική-Ολοκληρωμένη Σεξουαλική Εκπαίδευση (ΣΟΣΕ);
- Τί σημαίνει «Σεξουαλική Υγεία»
- Ποιες θεματικές συμπεριλαμβάνονται στη Συμπεριληπτική-Ολοκληρωμένη Σεξουαλική Εκπαίδευση (ΣΟΣΕ), σύμφωνα με την UNESCO;
- Γιατί οι μαθήτριες/-ές χρειάζονται και επιζητούν τη ΣOΣΕ;
- Η Συμπεριληπτική-Ολοκληρωμένη Σεξουαλική Εκπαίδευση (ΣΟΣΕ) είναι δικαίωμα των παιδιών;
- Είναι υποχρέωση του σχολείου να παρέχει πληροφόρηση για το σεξουαλικό προσανατολισμό την ταυτότητα, την έκφραση και τα χαρακτηριστικά φύλου;
- Γιατί είναι αναγκαίο τα Προγράμματα Σεξουαλικής Εκπαίδευσης να συμπεριλαμβάνουν τις ανάγκες των ΛΟΑΤΚΙ+ μαθητριών και μαθητών; Δεν είναι σαν να τις/τους ξεχωρίζουμε σαν κάτι ιδιαίτερο;
- Γιατί η μαζική χρήση του διαδικτύου καθιστά περισσότερο από ποτέ αναγκαία την ένταξη της Συμπεριληπτικής-Ολοκληρωμένης Σεξουαλικής Εκπαίδευσης (ΣΟΣΕ) στο σχολείο;
- Η Συμπεριληπτική-Ολοκληρωμένη Σεξουαλική Εκπαίδευση (ΣΟΣΕ) βοηθά στην αντιμετώπιση της σεξουαλικής κακοποίησης ανηλίκων;
- Γιατί η σεξουαλική εκπαίδευση δεν μπορεί να ανήκει αποκλειστικά στη δικαιοδοσία των γονέων;
- Τί γίνεται όταν η Συμπεριληπτική-Ολοκληρωμένη Σεξουαλική Εκπαίδευση (ΣΟΣΕ) μπορεί να είναι αντίθετη με φιλοσοφικές, θρησκευτικές ή άλλες πεποιθήσεις των γονέων;
- Οι εκπαιδευτικοί μπορεί να μην νιώθουν άνετα ή να μη διαθέτουν τις απαραίτητες δεξιότητες για να διδάξουν ΣΟΣΕ
- Η σεξουαλική εκπαίδευση είναι αναγκαίο να προωθεί θετικές αξίες και υπευθυνότητα
- Οι έφηβες/-οι και τα νεαρά άτομα γνωρίζουν ήδη τα πάντα για το σεξ και τη σεξουαλικότητα από το Διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης
- Τα παιδιά του νηπιαγωγείου και του δημοτικού δεν είναι πολύ μικρά για να λαμβάνουν σεξουαλική διαπαιδαγώγηση;
- Η Συμπεριληπτική-Ολοκληρωμένη Σεξουαλική Εκπαίδευση (ΣΟΣΕ) δεν ενθαρρύνει τα παιδιά σε πρόωρη σεξουαλική δραστηριότητα;
- Μέσα από τη Συμπεριληπτική Ολοκληρωμένη Σεξουαλική Εκπαίδευση (ΣΟΣΕ) προωθείται κάποιος συγκεκριμένος “τρόπος ζωής” (lifestyle);
- Η Συμπεριληπτική Ολοκληρωμένη Σεξουαλική Εκπαίδευση (ΣΟΣΕ) στερεί από τα παιδιά την “αθωότητά” τους;
1. Τι σημαίνει η Συμπεριληπτική-Ολοκληρωμένη Σεξουαλική Εκπαίδευση (ΣΟΣΕ);
Η Συμπεριληπτική Ολοκληρωμένη Σεξουαλική Εκπαίδευση (Comprehensive Sexuality Education) είναι μια διαδικασία διδασκαλίας και μάθησης βασισμένη σε συγκεκριμένο πρόγραμμα σπουδών, που βασίζεται σε μια ευρεία κατανόηση της σεξουαλικότητας, που δεν εστιάζει αποκλειστικά σε βιολογικές πτυχές. Όπως τονίζεται και από τον Τεχνικό Οδηγό της Unesco, σεξουαλική εκπαίδευση σημαίνει μάθηση για τις γνωστικές, συναισθηματικές, κοινωνικές, διαδραστικές αλλά και σωματικές πτυχές της σεξουαλικότητας. Η σεξουαλική εκπαίδευση καθιστά τα παιδιά και τις/τους έφηβες/-ους ικανά να αντιστέκονται στην πρόωρη έναρξη σεξουαλικής δραστηριότητας ή/και στην επίδειξη σεξουαλικής συμπεριφοράς υψηλού κινδύνου ώστε να κάνουν συνειδητοποιημένες επιλογές οι οποίες ενισχύουν την ποιότητα ζωής τους και συμβάλλουν στην ανάπτυξη μιας κοινωνίας που εδράζεται στις αξίες του σεβασμού, της αποδοχής, της συμπερίληψης, της ισότητας, της αγάπης, της αλληλεγγύης και της υπευθυνότητας. Προσεγγίζοντας τη σεξουαλικότητα εντός του πλαισίου της σωματικής, γνωστικής, συναισθηματικής, ηθικής και κοινωνικής της ανάπτυξης, η Συμπεριληπτική-Ολοκληρωμένη Σεξουαλική Εκπαίδευση (ΣΟΣΕ) εφοδιάζει τα παιδιά και τα νεαρά άτομα με τις γνώσεις, τις δεξιότητες, τις στάσεις και αξίες που απαιτούνται για να είναι σε θέση να παίρνουν πληροφορημένες και υπεύθυνες αποφάσεις για τη Σεξουαλική και Αναπαραγωγική τους Υγεία (ΣΑΥ), την ευημερία και την αξιοπρέπεια τους, να προστατεύονται από σεξουαλική βία/εξαναγκασμό και να αναπτύσσουν μεταξύ τους σχέσεις αμοιβαίου σεβασμού συνειδητοποιώντας ότι οι επιλογές τους επηρεάζουν τη δική τους ευημερία αλλά και των άλλων. Τέλος, η ΣΟΣΕ βοηθά τα παιδιά να κατανοήσουν και να διασφαλίσουν την προστασία των δικαιωμάτων τους καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής τους.
2. Σε τι αναφέρεται ο όρος «Ολοκληρωμένη»;
H ΣΟΣΕ παρέχει ευκαιρίες για μία ολοκληρωμένη, ακριβή, βασισμένη σε επιστημονικά δεδομένα και ηλικιακά κατάλληλη πληροφόρηση για τη σεξουαλικότητα. Αγγίζει θέματα σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας, συμπεριλαμβανομένων, αλλά χωρίς να περιορίζεται, των παρακάτω: σεξουαλική και αναπαραγωγική ανατομία και φυσιολογία, εφηβεία και έμμηνο ρύση, αναπαραγωγή, σύγχρονη αντισύλληψη, εγκυμοσύνη και τοκετό, και ΣΜΛ, συμπεριλαμβανομένων του HIV και του AIDS. Η ΣΟΣΕ καλύπτει την πλήρη γκάμα θεμάτων τα οποία είναι σημαντικά να γνωρίζουν οι μαθήτριες και οι μαθητές, συμπεριλαμβανομένων εκείνων τα οποία είναι πιθανό να είναι προκλητικά σε κάποια κοινωνικά και πολιτιστικά πλαίσια.
Στηρίζει την ενδυνάμωση των μαθητριών/-τών με τη βελτίωση των αναλυτικών, επικοινωνιακών και άλλων ικανοτήτων που προάγουν την υγεία και την ευημερία σε σχέση με: τη σεξουαλικότητα, τα ανθρώπινα δικαιώματα, την υγιή οικογενειακή ζωή με σεβασμό και διαπροσωπικές σχέσεις, τις προσωπικές και κοινές αξίες, τους πολιτιστικούς και κοινωνικούς κανόνες, την ισότητα των φύλων, την καταπολέμηση των διακρίσεων, τη σεξουαλική συμπεριφορά, τη βία και την έμφυλη βία (GBV), τη συναίνεση και τη σωματική ακεραιότητα, τη σεξουαλική κακοποίηση και διάφορες επιβλαβείς πρακτικές όπως τον παιδικό, πρώιμο και εξαναγκαστικό γάμο (CEFM), και τον ακρωτηριασμό των γυναικείων γεννητικών οργάνων (FGM/C).
O όρος «ολοκληρωμένη» αναφέρεται επίσης στην ευρύτητα και το βάθος των θεμάτων και του περιεχομένου το οποίο παραδίδεται συνεχώς σε μαθήτριες/-τές προοδευτικά και συμπληρώνει τις ήδη αποκτημένες γνώσεις, καθ’ όλη τη διάρκεια της εκπαίδευσής τους και όχι σε ένα μοναδικό μάθημα ή παρέμβαση.
3. Υπάρχουν κι άλλοι όροι που χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν τη σεξουαλική εκπαίδευση;
Διεθνώς, χρησιμοποιούνται διαφορετικοί όροι για τη σεξουαλική εκπαίδευση. Σε αυτούς συγκαταλέγονται: εκπαίδευση πρόληψης, εκπαίδευση σχέσεων και σεξουαλικότητας, εκπαίδευση οικογενειακής ζωής, εκπαίδευση σχετική με τον HIV, εκπαίδευση δεξιοτήτων ζωής, υγιείς τρόποι ζωής και βασική ασφάλεια ζωής. Ανεξάρτητα από τον όρο που χρησιμοποιείται, η σεξουαλική εκπαίδευση αναφέρεται στην ανάπτυξη των γνώσεων των μαθητών/-τριών, των ικανοτήτων και στάσεων για θετική σεξουαλικότητα και καλή σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία. Τα βασικά στοιχεία προγραμμάτων της Σεξουαλικής Εκπαίδευσης έχουν συγκεκριμένες ομοιότητες όπως οι σταθερές βάσεις στα ανθρώπινα δικαιώματα και η αναγνώριση της ευρείας έννοιας της σεξουαλικότητας ως φυσικού μέρους της ανάπτυξης του ανθρώπου.
4. Ποιους τομείς αφορά η Συμπεριληπτική-Ολοκληρωμένη Σεξουαλική Εκπαίδευση (ΣΟΣΕ);
Η Συμπεριληπτική-Ολοκληρωμένη Σεξουαλική Εκπαίδευση (ΣΟΣΕ), αφορά στην οικοδόμηση γνώσεων, την ανάπτυξη δεξιοτήτων και την καλλιέργεια στάσεων στους τομείς της υγείας που αφορούν: (α) τη σωματική υγεία, όπως τη γνωριμία με το σώμα, την υγιεινή του σώματος, την αναπαραγωγή και τη διασφάλιση της υγείας, (β) την ψυχική υγεία, όπως την έκφραση και διαχείριση των συναισθημάτων και (γ) την κοινωνική υγεία, όπως τη δημιουργία υγιών σχέσεων αμοιβαίου σεβασμού μεταξύ των ατόμων σε όλα τα επίπεδα (φιλικό, οικογενειακό, μεντορικό κ.λ.π.), η οποία επιτυγχάνεται μέσα από την ανάπτυξη των δεξιοτήτων της επικοινωνίας και της συνεργασίας. Δεν περιορίζεται, όμως, στον τομέα της υγείας.
Περιλαμβάνει, επίσης, την αναγνώριση και διαχείριση στερεοτύπων και νορμών που υπάρχουν στην κοινωνία όσον αφορά στα δύο φύλα και οδηγούν σε φαινόμενα όπως η έμφυλη βία, η σεξουαλική κακοποίηση και εκμετάλλευση και ο ομοφοβικός/τρανσφοβικός εκφοβισμός, και παράλληλα καλλιεργεί το σεβασμό και τη συμπερίληψη της ποικιλομορφίας του φύλου και της σεξουαλικότητας.
Η Συμπεριληπτική-Ολοκληρωμένη Σεξουαλική Εκπαίδευση (ΣΟΣΕ) περιλαμβάνει επίσης, εκπαίδευση στα ανθρώπινα δικαιώματα και τα Δικαιώματα του Παιδιού, όπως για, παράδειγμα, στο δικαίωμα της προστασίας, μέσα από την καλλιέργεια δεξιοτήτων, ώστε ένα παιδί να λειτουργεί με ασφαλή τρόπο αναγνωρίζοντας κινδύνους και να ζητά βοήθεια σε περίπτωση σεξουαλικής παρενόχλησης ή κακοποίησής του.
Οι Κατευθυντήριες Οδηγίες που εμπεριέχονται στον Τεχνικό Οδηγό της Unesco τονίζουν επίσης, την ανάγκη αναστοχασμού και αντιμετώπισης αρνητικών κοινωνικών νορμών και επιβλαβών πρακτικών που δεν συμβαδίζουν με τα ανθρώπινα δικαιώματα ή που αυξάνουν την ευαλωτότητα και τον κίνδυνο, ειδικά για τα κορίτσια και τις νέες γυναίκες ή άλλους περιθωριοποιημένους πληθυσμούς, όπως τα ΛΟΑΤΚΙ+ παιδιά, τα παιδιά που ζουν με HIV, τα παιδιά με αναπηρία, τα παιδιά που ζουν σε συνθήκες φτώχειας, τα προσφυγόπουλα κ.α.
5. Τί σημαίνει «Σεξουαλική Υγεία»
«Σεξουαλική υγεία είναι μια κατάσταση σωματικής, συναισθηματικής, πνευματικής και κοινωνικής ευεξίας σε σχέση με τη σεξουαλικότητα, και δεν είναι μόνο η απουσία ασθένειας, δυσλειτουργίας ή αναπηρίας. Η σεξουαλική υγεία απαιτεί μια θετική και γεμάτη σεβασμό προσέγγιση στη σεξουαλικότητα και τις σεξουαλικές σχέσεις, καθώς και την ύπαρξη ευχάριστων και ασφαλών σεξουαλικών εμπειριών, ελεύθερη από εξαναγκασμούς, διακρίσεις και βία. Για να επιτευχθεί και να διατηρηθεί η σεξουαλική υγεία, τα σεξουαλικά δικαιώματα όλων των ανθρώπων πρέπει να είναι σεβαστά, να προστατεύονται και να ασκούνται» (WHO, 2006) Η σεξουαλική υγεία αποτελεί βασικό στοιχείο της συνολικής υγείας, της ευημερίας και του ευ ζην και καθορίζει αποφασιστικά την ευημερία των ατόμων, των ερωτικών συντρόφων, των οικογενειών και των κοινοτήτων.
Η παγκόσμια ημέρα σεξουαλικής υγείας έχει οριστεί στις 4 Σεπτεμβρίου, με πρωτοβουλία της παγκόσμιας ένωσης σεξουαλικής υγείας (WAS). Σκοπός της, η κοινωνική ευαισθητοποίηση ως προς το ρόλο της σεξουαλικότητας στην ανθρώπινη υγεία και η ανάδειξη του γεγονότος ότι η σεξουαλική υγεία μπορεί να επιτευχθεί μόνο όταν τηρούνται τα σεξουαλικά δικαιώματα του ανθρώπου, καθώς και μέσα από τη διασφάλιση ότι η σεξουαλική υγεία έχει να κάνει με ζητήματα που μπορούν να συζητηθούν παντού! Σήμερα γιορτάζεται σε πολλές χώρες, μέσα από ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων, συζητήσεων, ομιλιών, συνεδρίων, κλπ.
6. Ποιες θεματικές συμπεριλαμβάνονται στη Συμπεριληπτική-Ολοκληρωμένη Σεξουαλική Εκπαίδευση (ΣΟΣΕ), σύμφωνα με την UNESCO;
Ο διεθνής οδηγός της UNESCO εστιάζει σε 6 βασικές έννοιες της σεξουαλικής εκπαίδευσης, οι οποίες αλληλοσυμπληρώνονται και κατανέμονται σε τέσσερις ηλικιακές ομάδες για μαθήτριες και μαθητές της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (5-8 ετών, 9-12 ετών, 12-15 ετών, 15-18+ ετών):
α. Ανθρώπινη Ανάπτυξη (σεξουαλική και αναπαραγωγική ανατομία και φυσιολογία, εφηβεία, εικόνα σώματος, ταυτότητα φύλου, ερωτικός/σεξουαλικός προσανατολισμός, συναίνεση, δικαίωμα στην ελεύθερη έκφραση και εξερεύνηση της σεξουαλικότητας με ασφαλή και ευχάριστο τρόπο, ιδιωτικότητα και σωματική ακεραιότητα).
β. Σχέσεις (οικογένειες, φιλία, αγάπη, ρομαντικές σχέσεις και γνωριμίες, ανοχή συμπερίληψη και σεβασμός, μακροχρόνια δέσμευση, γάμος και ανατροφή των παιδιών).
γ. Προσωπικές αξίες, στάσεις και δεξιότητες (Αξίες και συμπεριφορές, κανόνες και επιρροή των ομοτίμων, λήψη αποφάσεων, επικοινωνία, αυτοπεποίθηση, διαπραγμάτευση, αναζήτηση βοήθειας και υποστήριξης)
δ. Σεξουαλική Συμπεριφορά (σεξουαλικότητα και σεξουαλικός κύκλος ζωής, σεξουαλική συμπεριφορά και σεξουαλική ανταπόκριση, αυνανισμός, σεξουαλική φαντασία, σεξουαλική δυσλειτουργία).
ε. Σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία (αντισύλληψη, εγκυμοσύνη και προγεννητική φροντίδα, μείωση του κινδύνου μετάδοσης ΣΜΛ και του ιού HIV, αντιμετώπιση του στιγματισμού, φροντίδα, θεραπεία και υποστήριξη των οροθετικών, Έμφυλη βία συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής κακοποίησης, παρενόχλησης, εκμετάλλευσης και επιβλαβών πρακτικών)
στ. Πολιτισμός, Κοινωνία και Ανθρώπινα Δικαιώματα (σεξουαλικότητα, πολιτισμός θρησκείες και δικαιώματα, σεξουαλικότητα και μέσα μαζικής ενημέρωσης, σεξουαλικότητα και τέχνες, κοινωνική κατασκευή του φύλου και έμφυλες νόρμες, στερεότυπα για το φύλο, ισότητα, Έμφυλη βία).
Ειδικά για το φύλο, η συγκεκριμένη ενότητα αποτελείται από τρεις άξονες:
- Κοινωνική κατασκευή του φύλου και οι κανόνες φύλου
- Ισότητα των φύλων, στερεότυπα και προκαταλήψεις
- Έμφυλη βία
Στο πλαίσιο αυτό συμπεριλαμβάνεται και η αξιοσημείωτη προσθήκη της έννοιας της “ευχαρίστησης”, δηλαδή της ενσωμάτωσης θετικών μηνυμάτων σχετικά με τη σεξουαλικότητα των νέων.
7. Γιατί οι μαθήτριες/-ές χρειάζονται και επιζητούν τη ΣOΣΕ;
Α. Τους/τις προετοιμάζει για μια ασφαλή, παραγωγική και γεμάτη ζωή σε έναν κόσμο όπου η έμφυλη βία, η ανισότητα των φύλων, οι πρόωρες και ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες, ο ιός HIV και άλλες σεξουαλικά μεταδιδόμενες λοιμώξεις (ΣΜΛ) εξακολουθούν να αποτελούν σοβαρούς κινδύνους για την υγεία και την ευημερία τους.
Β. Προσεγγίζει τη σεξουαλικότητα με θετικό τρόπο, τονίζοντας αξίες όπως ο σεβασμός, η αποδοχή, η συμπερίληψη, η μη διάκριση, η ισότητα, η ενσυναίσθηση, η ευθύνη και η αμοιβαιότητα.
Γ. Παρέχει ηλικιακά κατάλληλη και σταδιακή εκπαίδευση για τα ανθρώπινα δικαιώματα, την ισότητα των φύλων, τις σχέσεις, την αναπαραγωγή και τους κινδύνους της σεξουαλικής συμπεριφοράς
8. Η Συμπεριληπτική-Ολοκληρωμένη Σεξουαλική Εκπαίδευση (ΣΟΣΕ) είναι δικαίωμα των παιδιών;
Το δικαίωμα για ενημέρωση και πληροφόρηση σε θέματα που αφορούν τη σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία κατοχυρώνεται από τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού, τη Σύμβαση Λανζαρότε του Συμβουλίου της Ευρώπης, αλλά και άλλες διεθνείς συμβάσεις.
Η Συμπεριληπτική-Ολοκληρωμένη Σεξουαλική Εκπαίδευση περιλαμβάνει εκπαίδευση στα Δικαιώματα του Παιδιού, όπως για, παράδειγμα, στο δικαίωμα της προστασίας, μέσα από την καλλιέργεια δεξιοτήτων, ώστε ένα παιδί να λειτουργεί με ασφαλή τρόπο αναγνωρίζοντας κινδύνους και να ζητά βοήθεια σε περίπτωση σεξουαλικής παρενόχλησης ή κακοποίησής του. Δεν μπορούμε να αναμένουμε από τα παιδιά μικρών ηλικιών ότι θα μπορέσουν να προστατεύσουν μόνα τους τον εαυτό τους και να γνωρίζουν πώς θα το κάνουν, ώστε να μην τύχουν σεξουαλικής εκμετάλλευσης ή κακοποίησης.
Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση είναι πρωτίστως και πάνω από όλα δικαίωμα του παιδιού και, ως εκ τούτου, υποχρέωση της πολιτείας. Συνεπώς, πρέπει να ενταχθεί στο αναλυτικό πρόγραμμα του σχολείου και να προσφέρεται προς όλα τα παιδιά. Δεδομένου ότι, αυτή υπηρετεί και προάγει το συμφέρον του παιδιού, σε καμιά περίπτωση, δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή, η απαλλαγή παιδιού από το συγκεκριμένο αντικείμενο.
9. Είναι υποχρέωση του σχολείου να παρέχει πληροφόρηση για το σεξουαλικό προσανατολισμό την ταυτότητα, την έκφραση και τα χαρακτηριστικά φύλου;
Τα ζητήματα ερωτικού/σεξουαλικού προσανατολισμού, ταυτότητας, έκφρασης και χαρακτηριστικών φύλου συνδέονται και με τους γνωστικούς και με τους ψυχοκοινωνικούς στόχους του σχολείου. Είναι δικαίωμα των παιδιών να ενημερώνονται έγκυρα και έγκαιρα για αυτά τα ζητήματα, ειδικά αν λάβουμε υπόψη μας ότι οι κοινωνικές στάσεις και συμπεριφορές που διαμορφώνονται από άγνοια και προκαταλήψεις επηρεάζουν τις διαπροσωπικές σχέσεις (οικογενειακές, φιλικές κλπ) και επιβαρύνουν την ειρηνική συνύπαρξη στην κοινωνία.
10. Γιατί είναι αναγκαίο τα Προγράμματα Σεξουαλικής Εκπαίδευσης να συμπεριλαμβάνουν τις ανάγκες των ΛΟΑΤΚΙ+ μαθητριών και μαθητών; Δεν είναι σαν να τις/τους ξεχωρίζουμε σαν κάτι ιδιαίτερο;
Είναι αναγκαίο η Συμπεριληπτική-Ολοκληρωμένη Σεξουαλική Εκπαίδευση (ΣΟΣΕ) να συμπεριλαμβάνει τις ανάγκες των ΛΟΑΤΚΙ+ μαθητριών και μαθητών επειδή αποτελεί δικαίωμα όλων των παιδιών. Για το λόγο αυτό, η ΣΟΣΕ χρειάζεται να αντιμετωπίζει ολόκληρο το φάσμα του φύλου και της σεξουαλικότητας σε όλες τις θεματικές της, δηλαδή να μην έχει ετεροκανονική προσέγγιση.
Πιο συγκεκριμένα:
Α. Τα ΛΟΑΤΚΙ+ παιδιά επίσης χρειάζονται πληροφόρηση για την περίοδο της εφηβείας, τις σχέσεις και το ασφαλές σεξ σύμφωνα με τις δικές τους ανάγκες.
Β. Τα παιδιά και οι έφηβοι/-ες που δεν ακούν ή δεν βλέπουν τις ανησυχίες τους να εκπροσωπούνται στο σχολικό περιβάλλον χάνουν «το αίσθημα του ανήκειν» στη σχολική κοινότητα, κλείνονται στον εαυτό τους, εγκαταλείπουν το σχολείο κ.α.. Το πιο σημαντικό είναι πως λαμβάνουν το μήνυμα ότι κάτι «λάθος» συμβαίνει με αυτά, με αποτέλεσμα να εσωτερικεύουν αυτό το στίγμα.
Γ. Τα ερευνητικά δεδομένα υπαγορεύουν την ανάγκη άμεσης προστασίας των ΛΟΑΤΚΙ+ παιδιών και εφήβων και εύρεσης τρόπων να σταματήσουν οι διακρίσεις και ο σχολικός εκφοβισμός που υφίστανται. Ένας από αυτούς του τρόπους είναι να συμπεριλαμβάνονται τα ΛΟΑΤΚΙ+ παιδιά σε κάθε εκπαιδευτική διαδικασία.
Τα άτομα που εργάζονται με παιδιά και έφηβες/-ους έχουν χρέος να δημιουργούν περιβάλλοντα που οι ΛΟΑΤΚΙ+ μαθήτριες/-ές δεν θα αισθάνονται παρείσακτα και ανεπιθύμητα. Όλα/ες/οι έχουν το δικαίωμα να αναζητήσουν τη δική τους αλήθεια και επιθυμία, να συμφιλιωθούν με το ατομικό τους γίγνεσθαι, να αναζητήσουν και να χαράξουν το δικό τους δρόμο.
11. Γιατί η μαζική χρήση του διαδικτύου καθιστά περισσότερο από ποτέ αναγκαία την ένταξη της Συμπεριληπτικής-Ολοκληρωμένης Σεξουαλικής Εκπαίδευσης (ΣΟΣΕ) στο σχολείο;
Η ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας και η μαζική χρήση από τα παιδιά του διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, τα αφήνει εκτεθειμένα σε πηγές πληροφόρησης, οι οποίες μπορεί να είναι ανακριβείς ή παραπλανητικές. Τα ίδια τα παιδιά υποστηρίζουν ότι ένα μεγάλο ποσοστό των σκέψεων που τα απασχολούν καθημερινά αφορά στα θέματα που σχετίζονται με τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση. Αναφέρουν επίσης, ότι λόγω ανυπαρξίας του μαθήματος της σεξουαλικής εκπαίδευσης, καταφεύγουν σε πηγές μέσω του διαδικτύου. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να σεξουαλικοποιούνται πρόωρα μέσα από το ανεξέλεγκτα προσβάσιμο πορνογραφικό υλικό.
Επομένως, αυξάνονται οι κίνδυνοι για σεξουαλική κακοποίηση και εκμετάλλευση των παιδιών, αφού η διαδικτυακή πορνογραφία, η διαδικτυακή ανταλλαγή προσωπικών πληροφοριών και φωτογραφιών καθώς και ο διαδικτυακός εκφοβισμός αποτελούν συχνό, αν όχι καθημερινό, φαινόμενο, ανάμεσα στα νεαρά άτομα.
12. Η Συμπεριληπτική-Ολοκληρωμένη Σεξουαλική Εκπαίδευση (ΣΟΣΕ) βοηθά στην αντιμετώπιση της σεξουαλικής κακοποίησης ανηλίκων;
Στη σημερινή εποχή, έχουν αυξηθεί οι κίνδυνοι για σεξουαλική κακοποίηση και εκμετάλλευση και εξαιτίας της μαζικής χρήσης του διαδικτύου ανάμεσα στα παιδιά και τις/τους έφηβες/-ους. Σύμφωνα με τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, ένα στα τρία κορίτσια και ένα στα πέντε αγόρια θα κακοποιηθούν σεξουαλικά πριν την ηλικία των 18 ετών. Εκατόν πενήντα εκατομμύρια κορίτσια και 73 εκατομμύρια αγόρια βιάζονται ή πέφτουν θύματα σεξουαλικής βίας κάθε χρόνο, συνήθως από άτομο της οικογένειάς τους.
Τα διαθέσιμα στοιχεία για την έκταση και τη σοβαρότητα του φαινομένου στην Ελλάδα είναι συνταρακτικά όπως διαπιστώσαμε και με τις αποκαλύψεις στα πλαίσια του ελληνικού #metoo.
Την ίδια στιγμή σε διεθνές επίπεδο σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), 1 στους 4 ενήλικες έχουν κακοποιηθεί ως παιδιά, ενώ σε ποσοστό 80% η σεξουαλική κακοποίηση προέρχεται από άτομα στο οικογενειακό ή φιλικό περιβάλλον του παιδιού, “υπεράνω κάθε υποψίας”. Ενδεικτικά, στην Ελλάδα, σύμφωνα με την έρευνα BECAN για την έκθεση των παιδιών στη βία, 1 στα 6 παιδιά κατά τη διάρκεια της ζωής του θα υποστούν κάποια μορφή σεξουαλικής βίας, 1 στα 13 παιδιά θα υποστούν και σωματική επαφή από τους δράστες, ενώ 1 στα 30 παιδιά θα βιώσει την εμπειρία βιασμού ή απόπειρας βιασμού. Μεταφέροντας την πραγματικότητα που αποτυπώνουν οι έρευνες σε αριθμούς στο επίπεδο της τάξης, σημαίνει ότι γύρω στα 4 παιδιά σε κάθε τάξη των 24, θα βρεθούν αντιμέτωπα με σεξουαλική κακοποίηση ή εκμετάλλευση.
Κοινή διαπίστωση είναι το γεγονός ότι η σεξουαλική κακοποίηση παιδιών δεν καταγγέλλεται. Μόνο στην Ελλάδα τα καταγγελλόμενα περιστατικά σε όλων των ειδών τις υπηρεσίες δε φτάνουν ούτε το 1 τοις χιλίοις. Είναι γεγονός ότι πολλές φορές το παιδί θύμα αισθάνεται ντροπή και ενοχή, κατηγορεί τον εαυτό του, επειδή η επαφή δεν ταιριάζει με το μοντέλο κακοποίησης, που έχει στο μυαλό του. Αυτό συμβαίνει επειδή οι δράστες καλλιεργούν την εμπιστοσύνη των θυμάτων στο πρόσωπό τους, τα δωροδοκούν ή τα εξαπατούν και αρκετά κρούσματα συμβαίνουν σε μέρη, που υποτίθεται θα έπρεπε να είναι ασφαλή, όπως τα σχολεία, οι εκκλησίες, οι αθλητικοί σύλλογοι κ.α.. Ένας από τους βασικούς λόγους που η παιδική/εφηβική σεξουαλική κακοποίηση και βία παραμένει κρυφό μυστικό είναι επειδή η συντηρητική ελληνική οικογένεια και κοινωνία δημιουργεί στα παιδιά φοβίες και ενδοιασμούς να συζητούν τα συγκεκριμένα θέματα στο οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον. Η έλλειψη Σεξουαλικής Εκπαίδευσης στο ελληνικό σχολείο αφήνει τα παιδιά ανενημέρωτα και απροστάτευτα.
Μεταξύ των προτάσεων «Του Χαμόγελου του Παιδιού» για την πρόληψη και αντιμετώπιση του φαινομένου είναι η θεσμοθέτηση της σεξουαλικής εκπαίδευσης στα σχολεία και η εκπαίδευση των εμπλεκόμενων φορέων.
13. Γιατί η σεξουαλική εκπαίδευση δεν μπορεί να ανήκει αποκλειστικά στη δικαιοδοσία των γονέων;
Συντηρητικές ομάδες συχνά χρησιμοποιούν το επιχείρημα ότι η σεξουαλική εκπαίδευση ανήκει στη δικαιοδοσία των γονέων, ακόμη και όταν γνωρίζουν ότι οι περισσότεροι γονείς από τη δική τους πλευρά δεν θα παράσχουν καθόλου την κατάλληλη σεξουαλική αγωγή στα παιδιά τους. Ωστόσο, το δικαίωμα των γονιών να διαπαιδαγωγούν τα παιδιά τους με βάση τα δικά τους πιστεύω και τις δικές τους πεποιθήσεις δεν αναιρείται από τη διδασκαλία της ΣΟΣΕ στο σχολείο. Τα προγράμματα ΣΟΣΕ δεν έχουν ως στόχο να υφαρπάξουν τον ρόλο των γονιών, αλλά περισσότερο επιδιώκουν να συνεργαστούν με τους γονείς, να τους εμπλέξουν και να τους υποστηρίξουν.
Τα επιχειρήματα που επικαλούνται είναι ότι τα παιδιά θα νιώσουν ότι είναι ελεύθερα να κάνουν σεξ πριν την ώρα τους ή όλη την ώρα, ότι όλοι/ες θα γίνουν ομοφυλόφιλοι/ες ή ότι η οικογένεια και μαζί της και όλη η κοινωνία θα καταρρεύσει. Τα επιχειρήματα αυτά καταδεικνύουν την έλλειψη ενημέρωσης για το περιεχόμενο και τους στόχους της Συμπεριληπτικής-Ολοκληρωμένης Σεξουαλικής Εκπαίδευσης καθώς και για τις επιστημονικές και τεκμηριωμένες μελέτες που αφορούν τα αποτελέσματα σε χώρες που την εφαρμόζουν.
Στον αντίποδα, οι περισσότεροι γονείς/κηδεμόνες που ενδιαφέρονται για μία κοινωνία με καθαρούς κανόνες συνύπαρξης και με έγνοια για την ασφάλεια των παιδιών και προτιμούν να αναλάβει το σχολείο τα πιο ευαίσθητα ζητήματα της σεξουαλικής εκπαίδευσης.
Πολλοί γονείς/κηδεμόνες εκτιμούν την υποστήριξη του σχολείου που τους βοηθά να προσεγγίσουν και να συζητήσουν τα “ζητήματα του σεξ” με τα παιδιά τους, να αναζητήσουν τρόπους αντίδρασης σε δύσκολες καταστάσεις (π.χ. όταν ένα παιδί βλέπει πορνό στο Διαδίκτυο ή υφίσταται ηλεκτρονικό εκφοβισμό) και πώς να έχουν πρόσβαση σε έγκυρη επιστημονική πληροφόρηση. Η οργάνωση ανοιχτών διαλόγων και επιμορφωτικών συναντήσεων με τους γονείς/κηδεμόνες αποτελούν επίσης, πιθανούς τρόπους αντιμετώπισης προκαταλήψεων, προσωπικών φόβων και αντιρρήσεων.
14. Τί γίνεται όταν η Συμπεριληπτική-Ολοκληρωμένη Σεξουαλική Εκπαίδευση (ΣΟΣΕ) μπορεί να είναι αντίθετη με φιλοσοφικές, θρησκευτικές ή άλλες πεποιθήσεις των γονέων;
Τα πρώτα μαθήματα σεξουαλικής εκπαίδευσης δίνονται από τους γονείς/κηδεμόνες οι οποίοι/ες μεταδίδουν τις κοινωνικές αξίες της οικογένειας, κυρίως μέσω της συμπεριφοράς τους και της σχέσης τους με τα παιδιά τους. Η δεύτερη σημαντική στιγμή στη ζωή των παιδιών είναι το σχολείο. Πράγματι, οι οικογενειακές αρχές και αξίες προσφέρουν τις βάσεις για τις αρχικές ηθικές στάσεις και συμπεριφορές των παιδιών. Ωστόσο, για μια ειρηνική συνύπαρξη στο ευρύτερο κοινωνικό πεδίο, είναι απαραίτητη η διαπραγμάτευση και η ρύθμιση όλων αυτών των αρχών και αξιών μέσα από τους υπόλοιπους θεσμούς. Το σχολείο ως ο βασικός θεσμός κοινωνικοποίησης έχει σημαντικό ρόλο σε αυτήν τη διαδικασία.
Επομένως, και η οικογένεια και το σχολείο έχουν την υποχρέωση να συνδράμουν στη μετάδοση έγκυρων, επιστημονικών πληροφοριών σχετικά με τη σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία και στην καλλιέργεια δεξιοτήτων και αξιών που αφορούν τις τρέχουσες και μελλοντικές τους σχέσεις. Ωστόσο, μέσω του υπουργείου παιδείας, των σχολείων και των εκπαιδευτικών, η κυβέρνηση θα πρέπει να υποστηρίζει και να συμπληρώνει τον ρόλο των γονέων/κηδεμόνων και της οικογένειας προσφέροντας σεξουαλική εκπαίδευση για όλα τα παιδιά και τους/τις εφήβους/-ες σε ένα ασφαλές και υποστηρικτικό περιβάλλον μάθησης.
Η Συμπεριληπτική-Ολοκληρωμένη Σεξουαλική Εκπαίδευση (ΣΟΣΕ) άλλωστε, ενσωματώνει τις αξίες και επιδεικνύει πολιτισμική ευαισθησία. Διδάσκεται μέσα σε ένα ασφαλές περιβάλλον, το οποίο σέβεται την ετερότητα και στηρίζεται σε αξίες, όπως ο σεβασμός, η ισότητα, η δικαιοσύνη, η ενσυναίσθηση και η συμπερίληψη. Δημιουργεί χώρο για επικοινωνία και διάλογο για θέματα που απασχολούν τα παιδιά. Τα παιδιά καλούνται να διερευνήσουν το σύστημα αξιών που υπάρχει στην οικογένεια και την κοινωνία στην οποία ζουν, αλλά και να καθορίσουν το δικό τους σύστημα αξιών. Η Πολιτεία έχει την υποχρέωση στη βάση των διεθνών συμβάσεων που έχει επικυρώσει να μην προβαίνει σε κατήχηση για οποιοδήποτε θέμα, ούτε να προσβάλλει θρησκευτικές, φιλοσοφικές ή άλλες πεποιθήσεις. Η υποχρέωση αυτή της Πολιτείας εμπεριέχεται και στη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση. Όταν αυτή η προϋπόθεση πληρείται, τότε δεν μπορεί να δικαιολογηθεί οποιαδήποτε αποχώρηση παιδιού από το μάθημα στη βάση των θρησκευτικών ή άλλων πεποιθήσεων. Με απλά λόγια, το δικαίωμα των γονιών να διαπαιδαγωγούν τα παιδιά τους με βάση τα δικά τους πιστεύω και τις δικές τους πεποιθήσεις θα πρέπει να εφαρμόζεται σε συνδυασμό με την προαγωγή των υπόλοιπων δικαιωμάτων του παιδιού. Η Συμπεριληπτική-Ολοκληρωμένη Σεξουαλική Εκπαίδευση (ΣΟΣΕ), όπως αναλύθηκε παραπάνω, δεν έρχεται σε σύγκρουση με οποιαδήποτε θρησκευτική, φιλοσοφική ή άλλη πεποίθηση των γονέων, εφόσον η πεποίθηση αυτή στηρίζεται στις πρόνοιες των δικαιωμάτων του παιδιού.
15. Οι εκπαιδευτικοί μπορεί να μην νιώθουν άνετα ή να μη διαθέτουν τις απαραίτητες δεξιότητες για να διδάξουν ΣΟΣΕ
Καλά εκπαιδευμένες/-οι εκπαιδευτικοί, με κίνητρο και υποστήριξη, κατέχουν ρόλο κλειδί στην παροχή υψηλής ποιότητας ΣΟΣΕ. Οι εκπαιδευτικοί συχνά έρχονται αντιμέτωποι/-ες με ερωτήσεις για τα στάδια ανάπτυξης, τις σχέσεις ή το σεξ από μαθητές/-τριες στο πλαίσιο του σχολείου, και είναι σημαντικό να έχουν έναν κατάλληλο και ασφαλή τρόπο να απαντούν σε αυτές τις ερωτήσεις.
Σαφείς σχολικές πολιτικές και προγράμματα σπουδών μπορούν να βοηθήσουν στην υποστήριξη των εκπαιδευτικών. Απαραίτητη είναι επίσης, η επίσημη εκπαίδευση των εκπαιδευτικών, πριν και κατά τη διάρκεια της επαγγελματικής απασχόλησής τους με τη ΣΟΣΕ, καθώς και η διαρκής υποστήριξη από τη διεύθυνση του σχολείου. Οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να ενθαρρύνονται να αναπτύξουν τις δεξιότητες και να καλλιεργείται η αυτοπεποίθησή τους μέσα από την επίσημη ένταξη της ΣΟΣΕ στο σχολικό πρόγραμμα και παρέχοντάς τους ευκαιρίες επαγγελματικής ανάπτυξης και υποστήριξης. Επίσης, η εκπαίδευση που χρειάζονται μπορεί να αποτελεί τμήμα του προγράμματος σπουδών των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων εκπαίδευσης των εκπαιδευτικών ή τμήμα της διαρκούς εκπαίδευσής τους. (Unesco)
16. Η σεξουαλική εκπαίδευση είναι αναγκαίο να προωθεί θετικές αξίες και υπευθυνότητα
Ο Τεχνικός Οδηγός της Unesco υποστηρίζει μία προσέγγιση βασισμένη στα ανθρώπινα δικαιώματα, που δίνει έμφαση σε αξίες όπως ο σεβασμός, η αποδοχή, η ισότητα, η ενσυναίσθηση, η υπευθυνότητα και η αμοιβαιότητα ως αδιάρρηκτα συνδεδεμένες με τα ανθρώπινα δικαιώματα. Είναι απαραίτητο να συμπεριληφθεί μία εστίαση στις αξίες και την υπευθυνότητα στο πλαίσιο μιας συμπεριληπτικής προσέγγισης στη σεξουαλική εκπαίδευση. Η ΣΟΣΕ παρέχει ευκαιρίες ώστε οι μαθητές/-τριες να αποτιμήσουν και να ξεκαθαρίσουν τις δικές τους αξίες και στάσεις σε σχέση με μια σειρά θεμάτων.
17. Οι έφηβες/-οι και τα νεαρά άτομα γνωρίζουν ήδη τα πάντα για το σεξ και τη σεξουαλικότητα από το Διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης
Το Διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να αποτελούν για τα νεαρά άτομα εξαιρετικά μέσα πρόσβασης σε πληροφόρηση και σε απαντήσεις για τα ερωτήματά τους που αφορούν τη σεξουαλικότητα. Τα νεαρά άτομα συχνά χρησιμοποιούν διαδικτυακά μέσα (συμπεριλαμβανομένων των μέσων κοινωνικής δικτύωσης) διότι δεν μπορούν να έχουν εύκολη και βολική πρόσβαση σε πληροφόρηση με άλλο τρόπο. Ωστόσο, τα διαδικτυακά μέσα δεν παρέχουν απαραιτήτως ηλικιακά κατάλληλα και επιστημονικά τεκμηριωμένες πληροφορίες και μπορεί, στην πραγματικότητα, να παρέχουν προκατειλημμένα και στρεβλά μηνύματα. Είναι δύσκολο για τα νεαρά άτομα να διακρίνουν την ακριβή από την ανακριβή πληροφόρηση, καθώς δεν προσφέρεται παράλληλα ένας χώρος για να συζητήσουν, να αναστοχαστούν και να αντιπαρατεθούν με επιχειρήματα ως προς τα ζητήματα, ή για να αναπτύξουν σχετικές δεξιότητες. Η ΣΟΣΕ προσφέρει στα νεαρά άτομα αυτό το χώρο -ένα φόρουμ για να κατανοήσουν και να νοηματοδοτήσουν τις εικόνες, τις πρακτικές, τις νόρμες και τα κείμενα με σεξουαλικό περιεχόμενο που παρατηρούν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στην πορνογραφία. Παρέχει επίσης μία ευκαιρία να μάθουν για πλευρές της σεξουαλικότητας που απουσιάζουν από την πορνογραφία, όπως η συναισθηματική οικειότητα, η διαπραγμάτευση της συναίνεσης και να συζητήσουν για τη σύγχρονη αντισύλληψη. Η ΣΟΣΕ μπορεί να υποστηρίξει τις/τους έφηβες/-οι και τα νεαρά άτομα να σερφάρουν με ασφάλεια στο Διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και να τα βοηθήσει να αναγνωρίζουν τη σωστή και βασισμένη σε στοιχεία πληροφόρηση.
18. Τα παιδιά του νηπιαγωγείου και του δημοτικού δεν είναι πολύ μικρά για να λαμβάνουν σεξουαλική διαπαιδαγώγηση;
Η Συμπεριληπτική-Ολοκληρωμένη Σεξουαλική Εκπαίδευση (ΣΟΣΕ), δηλαδή η σεξουαλική εκπαίδευση που δεν αγνοεί την μοναδικότητα των ατόμων, δεν αφορά μόνο τις σεξουαλικές σχέσεις και δραστηριότητες. Η ΣΟΣΕ είναι ηλικιακά και αναπτυξιακά κατάλληλη, δηλαδή το περιεχόμενό της ανταποκρίνεται στις ανάγκες και ικανότητες των παιδιών και των νέων οι οποίες αλλάζουν όσο μεγαλώνουν. Τα παιδιά 0-12 ετών χρειάζονται και αυτά πληροφόρηση- όσον αφορά το σώμα τους, τις σχέσεις τους με την οικογένεια και άλλα άτομα, τα διάφορα είδη οικογενειών, τα συναισθήματά τους, τους ρόλους που τους ανατίθενται, τα δικαιώματα και την προστασία τους- η οποία να είναι πάντα κατάλληλη για την ηλικία τους. Βασισμένη στην ηλικία και την ανάπτυξη των μαθητριών/ών, η ΣΟΣΕ απευθύνεται στις μαθήτριες/-ές με θέματα που είναι κατάλληλα για την υγεία και την ευημερία τους. Φροντίζει επίσης, για την αναπτυξιακή ποικιλομορφία, προσαρμόζει το περιεχόμενο σε περίπτωση καθυστέρησης της γνωσιακής και συναισθηματικής ανάπτυξης και διευρύνει τις θεματικές της όταν απευθύνεται σε μεγαλύτερα παιδιά, όταν η εσωτερίκευση της σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας (ΣΑΥ) και τα ερεθίσματα σχετικά με τις διαπροσωπικές σχέσεις είναι πιο πιθανό να εμφανιστούν.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε, επίσης, ότι η σεξουαλικότητα είναι φυσικό και αναπόσπαστο μέρος όλων των ανθρώπων από τη στιγμή που γεννιούνται. Συνεπώς, και τα μικρά παιδιά λαμβάνουν άμεσα ή έμμεσα μηνύματα για τη σεξουαλικότητα από το σώμα τους αλλά και από διάφορες εξωτερικές πηγές (μεγαλύτερα αδέλφια, τηλεόραση, διαφημίσεις, διαδίκτυο κ.α.) και χρειάζονται γνώσεις και δεξιότητες για να τα διαχειριστούν. Τα παιδιά επίσης, αναγνωρίζουν και συνειδητοποιούν αυτές τις σχέσεις πολύ πριν προβούν σε ενέργειες σχετικές με τη σεξουαλικότητά τους και επομένως χρειάζονται τις δεξιότητες και τη γνώση για να κατανοήσουν τα σώματά τους, τις σχέσεις και τα συναισθήματά τους, από πολύ μικρή ηλικία. Η Συμπεριληπτική-Ολοκληρωμένη Σεξουαλική Εκπαίδευση (ΣΟΣΕ) επομένως, δεν αφαιρεί από τα παιδιά την παιδικότητά τους, αφού είναι κατάλληλα προσαρμοσμένη στις ανάγκες τους και στο αναπτυξιακό τους επίπεδο.
19. Η Συμπεριληπτική-Ολοκληρωμένη Σεξουαλική Εκπαίδευση (ΣΟΣΕ) δεν ενθαρρύνει τα παιδιά σε πρόωρη σεξουαλική δραστηριότητα;
Η γνώση δεν οδηγεί, αλλά προστατεύει τα παιδιά από την εκδήλωση συμπεριφοράς ξένης προς τη βιολογική και συναισθηματική τους ωριμότητα. Αντιθέτως, όσο τα παιδιά δε γνωρίζουν, παραμένουν εκτεθειμένα σε πολλαπλούς κινδύνους. Παράλληλα, αφού η σεξουαλική εκπαίδευση περιλαμβάνει την καλλιέργεια δεξιοτήτων, βοηθά τα παιδιά να λαμβάνουν ενημερωμένες και συνειδητές αποφάσεις.
Για την ακρίβεια, έρευνες που έχουν διεξαχθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) καταδεικνύουν ότι, όντως, η σεξουαλική εκπαίδευση δεν αυξάνει τη σεξουαλική δραστηριότητα, ούτε και οδηγεί σε πρόωρη σεξουαλική δραστηριότητα. Αντίθετα, οδηγεί σε υπεύθυνη σεξουαλική συμπεριφορά. Η πληροφόρηση στα πλαίσια της Συμπεριληπτικής-Ολοκληρωμένης Σεξουαλικής Εκπαίδευσης (ΣΟΣΕ) των εφήβων καθυστερεί την έναρξη σεξουαλικών δραστηριοτήτων γεγονός που συνοδεύεται από σημαντικά ωφελήματα για τη σωματική και ψυχική τους υγεία (καλλιέργεια του χαρακτήρα, απόκτηση νέων δεξιοτήτων της προσωπικότητας, ικανότητες έκφρασης άρνησης. κ.α.).
Σύμφωνα με έρευνα που έγινε στη Φινλανδία παρατηρήθηκε ότι, οι γεννήσεις και οι αμβλώσεις μεταξύ των νέων κοριτσιών (ηλικίας 15-19) μειώθηκαν δραματικά όταν η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση στα σχολεία ενισχύθηκε με αύξηση ωρών διδασκαλίας και ενδυνάμωση του διδακτικού προσωπικού.[1] Το ίδιο συμβαίνει και στην Ολλανδία.
Είναι σημαντικό να αναφερθεί επίσης, ότι κανένα πρόγραμμα σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης δε διδάσκει στα παιδιά πώς να κάνουν σεξ.
20. Μέσα από τη Συμπεριληπτική Ολοκληρωμένη Σεξουαλική Εκπαίδευση (ΣΟΣΕ) προωθείται κάποιος συγκεκριμένος “τρόπος ζωής” (lifestyle);
Η συζήτηση για το σεξ δεν αποδεικνύεται ότι προωθεί κάποιο τρόπο ζωής. Αν ένα άτομο θέλει να έχει σεξουαλική δραστηριότητα είναι σημαντικό να έχει την κατάλληλη πληροφόρηση ώστε να μη θέτει σε κίνδυνο τον εαυτό του, να νιώθει καλά, να σέβεται το σώμα του και τα δικαιώματα των άλλων και να έχει καλή εικόνα για τον εαυτό του και τις επιθυμίες του.
Η βασική αρχή του Οδηγού της Unesco είναι ότι όλοι οι άνθρωποι έχουν το δικαίωμα στην ακριβή πληροφόρηση και σε υπηρεσίες ώστε να επιτύχουν το υψηλότερο επίπεδο υγείας και ευημερίας χωρίς να υφίστανται κριτική για τη σεξουαλική συμπεριφορά, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, τα χαρακτηριστικά, την ταυτότητα και την έκφραση φύλου τους ή την κατάσταση της υγείας τους. Ο Οδηγός υιοθετεί μία προσέγγιση που βασίζεται στα ανθρώπινα δικαιώματα και εστιάζει στο φύλο, και αναγνωρίζει ότι οι άνθρωποι εκφράζονται διαφορετικά σε όλες τις κοινωνίες, μερικές φορές με τρόπο ασύμβατο με τις έμφυλες ή κοινωνικές νόρμες, συμπεριλαμβάνοντας θέματα, όπως η σεξουαλική συμπεριφορά, ο σεξουαλικός προσανατολισμός ή η ταυτότητα φύλου. Δεν επιδοκιμάζει ούτε προωθεί κάποιο συγκεκριμένο μοντέλο ζωής παρά μόνο προωθεί την υγεία και ευημερία για όλα/ες/ους, μέσω του αυτοσεβασμού, του δικαιώματος στην αυτοδιάθεση και του σεβασμού της διαφορετικότητας.
Άλλωστε, υφιστάμενες έρευνες αποδεικνύουν ότι τα προγράμματα σεξουαλικής εκπαίδευσης που προωθούν την αποχή από το σεξ δεν είναι αποτελεσματικά ως προς τη καθυστέρηση της έναρξης της σεξουαλικής ζωής, τη μείωση της συχνότητας ή τη μείωση του αριθμού των σεξουαλικών συντρόφων.
21. Η Συμπεριληπτική Ολοκληρωμένη Σεξουαλική Εκπαίδευση (ΣΟΣΕ) στερεί από τα παιδιά την “αθωότητά” τους;
Τεκμήρια αναδεικνύουν ότι τα παιδιά και τα νεαρά άτομα ωφελούνται από τη λήψη κατάλληλης πληροφόρησης η οποία είναι επιστημονικά ακριβής, μη-επικριτική και κατάλληλη για την ηλικία και την αναπτυξιακή τους φάση και η οποία παρέχεται στο πλαίσιο μιας προσεκτικά σχεδιασμένης διαδικασίας, στο πλαίσιο της επίσημης εκπαίδευσης. Η απουσία της ΣΟΣΕ καθιστά τα παιδιά και τις/τους έφηβες/-ους ευάλωτα σε αντικρουόμενα, ακόμη και επικίνδυνα μηνύματα από τα συνομήλικα άτομα, τα μέσα ενημέρωσης ή άλλες πηγές. Η ποιοτική σεξουαλική διαπαιδαγώγηση παρέχει ολοκληρωμένη και σωστή πληροφόρηση με έμφαση σε θετικές αξίες και σχέσεις. Η Συμπεριληπτική Ολοκληρωμένη Σεξουαλική Εκπαίδευση (ΣΟΣΕ) αφορά πολύ περισσότερα θέματα πέρα από το σεξ – περιλαμβάνει πληροφόρηση για το σώμα, την εφηβεία, τις σχέσεις, τα συναισθήματα και καλλιεργεί δεξιότητες ζωής, κ.α. (UNESCO, International Technical Guidance on Sexuality Education)
[1] Impact of an adolescent sex education program that was implemented by academic medical center, American Journal of Obstetrics and Gynecology, 2006; 195 (1): 78-84, Ιούλιος, 2006
Από UNESCO (2009) International Technical Guidance on Sexuality Education: An evidence-informed approach for schools, teachers and health educators, Volume 1, Paris