Σύμφωνα με τον Διεθνή οδηγό τεχνικής καθοδήγησης για τη σεξουαλική εκπαίδευση της Unesco, στην αναθεωρημένη έκδοση του το 2018, συνολικά, η βάση τεκμηρίωσης για την αποτελεσματικότητα της σχολικής Συμπεριληπτικής Ολοκληρωμένης Σεξουαλικής Εκπαίδευσης (ΣΟΣΕ) συνεχίζει να διευρύνεται και να ενισχύεται, με πολλές αναλύσεις να αναφέρουν θετικές επιδράσεις σε μια σειρά αποτελεσμάτων. Στην αναθεώρηση του 2016 διαπιστώθηκε ότι, ενώ η βάση τεκμηρίων για τη ΣΟΣΕ έχει επεκταθεί από το 2008, τα συμπεράσματα και οι συστάσεις του αρχικού Οδηγού εξακολουθούν να διατηρούν μεγάλο μέρος της εγκυρότητας και της δυνατότητας εφαρμογής τους. Αυτή η έρευνα επιβεβαιώνει ότι τα σχολικά προγράμματα σεξουαλικής εκπαίδευσης με βάση το αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών συμβάλλουν στα ακόλουθα αποτελέσματα:
- Καθυστερημένη έναρξη της σεξουαλικής επαφής
- Μειωμένη συχνότητα σεξουαλικής επαφής
- Μειωμένο πλήθος σεξουαλικών συντρόφων
- Μειωμένη ανάληψη κινδύνου
- Αυξημένη χρήση προφυλακτικών
- Αυξημένη χρήση αντισύλληψης
Η ανασκόπηση των στοιχείων του 2016 καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η σεξουαλική εκπαίδευση έχει θετικά αποτελέσματα, συμπεριλαμβανομένης της αύξησης της γνώσης για τις διάφορες πτυχές της σεξουαλικότητας, των συμπεριφορών και των κινδύνων της εγκυμοσύνης ή του HIV και άλλων ΣΜΛ. Ισχυρά στοιχεία επίσης οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η σεξουαλική εκπαίδευση βελτιώνει τις σχετικές συμπεριφορές στη σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία (UNESCO, 2016c). Η επικαιροποίηση του Οδηγού αντικατοπτρίζει την έρευνα από τον αρχικό Οδηγό και την ευρύτερη επιστημονική βιβλιογραφία υπογραμμίζοντας ότι η σεξουαλική εκπαίδευση – μέσα ή έξω από τα σχολεία -δεν αυξάνει τη σεξουαλική δραστηριότητα, τη ριψοκίνδυνη σεξουαλική συμπεριφορά ή τα ποσοστά μόλυνσης από ΣΜΛ / HIV.
Είναι δύσκολο να εξαχθούν ακλόνητα συμπεράσματα σχετικά με τον αντίκτυπο της ΣΟΣΕ. όσον αφορά σε βιολογικούς δείκτες, όπως τα ποσοστά ΣΜΛ ή HIV, καθώς ακόμα εξακολουθούν να είναι σχετικά λίγες οι διαθέσιμες έρευνες υψηλής ποιότητας, ιδιαίτερα αυτές που ακολουθούν μια διαχρονική προσέγγιση (Fonner et al., 2014; Lopez et al., 2016; Oringanje κ.ά., 2009).
Η ανασκόπηση δείχνει ότι τα προγράμματα σπουδών είναι πιθανό να έχουν την επιθυμητή θετική επίδραση στην υγεία των νέων όταν παρουσιάζουν ορισμένα χαρακτηριστικά που τα ορίζουν ως όντως «αποτελεσματικά» στην επίτευξη των στόχων της ΣΟΣΕ, όταν είναι εκτεταμένα στο πεδίο εφαρμογής τους και παραδίδονται όπως προβλέπεται. Η ανασκόπηση καταλήγει επίσης στο συμπέρασμα ότι η σχολική σεξουαλική εκπαίδευση πρέπει να αποτελεί μέρος μιας ολιστικής στρατηγικής που στοχεύει στο να προσελκύσει τους νέους να μάθουν και να διαμορφώσουν το δικό τους σεξουαλικό και αναπαραγωγικό μέλλον, που περιλαμβάνει πολλούς και διαφορετικούς φορείς συμπεριλαμβανομένων των σχολείων, της κοινότητας, των υπηρεσιών υγείας και των νοικοκυριών / οικογενειών.
Αποδεικτικά στοιχεία υψηλής ποιότητας υποστηρίζουν την παροχή παρεμβάσεων που βασίζονται σε πολλές συνιστώσες, ιδίως συνδέοντας τη σχολική σεξουαλική εκπαίδευση με υπηρεσίες φιλικές προς τη νεολαία, εκτός σχολικού περιβάλλοντος, συμπεριλαμβανομένης της διανομής προφυλακτικών. Η σχολική ΣΟΣΕ, ενώ δεν επαρκεί για την πρόληψη του ιού HIV και για την εξασφάλιση της υγείας και των δικαιωμάτων των νέων από μόνη της, παραμένει μία στρατηγική σημαντική και οικονομικά αποδοτική (UNESCO, 2011a).
Ενώ το επίκεντρο πολλών μελετών εστιάζεται στα αποτελέσματα για την υγεία, η εξελισσόμενη κατανόηση της ΣΟΣΕ αναγνωρίζει ότι αυτό το είδος εκπαίδευσης μπορεί επίσης να συμβάλει σε ευρύτερα αποτελέσματα όπως στην ισότιμη συμπεριφορά, στην εμπιστοσύνη ή στην αυτοδιάθεση ως προς το φύλο σύμφωνα με τον αναθεωρημένο ορισμό που παρέχεται στον παρόντα Οδηγό. Όπως και τα ευρήματα από την ανάλυση των συστηματικών ανασκοπήσεων, έτσι και η αναθεώρηση του 2016 σημειώνει ότι υπάρχει ένας σημαντικός αριθμός μελετών που χρησιμοποιούνται για την αξιολόγηση των προγραμμάτων της ΣΟΣΕ από το 2008 που δεν πληρούν τα κριτήρια συμπερίληψης (δηλαδή μη τυχαιοποιημένες, μη ελεγχόμενες ή ποιοτικές μελέτες), ιδιαίτερα σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος. Τα αποτελέσματα αυτών των μελετών, μαζί με τις συστάσεις από ειδικούς σε θέματα ανάπτυξης, εφαρμογής και αξιολόγησης δείχνουν την πιθανή επίδραση των προγραμμάτων της ΣΟΣΕ στο να συνεισφέρουν σε αλλαγές πέραν της υγείας, όπως: πρόληψη και μείωση της έμφυλης και συντροφικής βίας και των διακρίσεων, ενίσχυση των κανόνων ισότητας των φύλων, αποτελεσματικότητα και αυτοπεποίθηση · και, οικοδόμηση ισχυρότερων και υγιέστερων σχέσεων. Έχουν υπάρξει περιορισμένες ενδελεχείς μελέτες αξιολόγησης αυτών των τύπων αποτελεσμάτων που δεν αφορούν την υγεία μέχρι σήμερα.
Σε σχέση με αυτόν τον αναδυόμενο τομέα μελέτης των αποτελεσμάτων που δεν αφορούν την υγεία, υπάρχει μια αυξανόμενη αναγνώριση των επιπτώσεων στις νόρμες για το φύλο και τη βία ως συντονιστών της αποτελεσματικότητας σε μια σειρά από επιθυμητά αποτελέσματα της ΣΟΣΕ. Ορισμένες μελέτες τονίζουν την ανάγκη να αναλυθούν οι τρόποι με τους οποίους τα πρότυπα φύλου και εξουσίας επηρεάζουν τον αντίκτυπο των προγραμμάτων, όπως την ικανότητα ιδιαίτερα των κοριτσιών και νεαρών γυναικών να εκμεταλλεύονται τις νέες γνώσεις σχετικά με τον σεξουαλικό κίνδυνο. Αυτό αναδεικνύει τη σημασία της αναγνώρισης και εμπέδωσης περιοριστικών έμφυλων πρότυπων καθώς και της γνώσης και της στάσης. Ομοίως, είναι σημαντικό οι αξιολογήσεις να εξετάζουν το ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει η βία στην αποτελεσματικότητα της ΣΟΣΕ (Matthews et al., 2012, UNESCO, 2016b).
Πηγή: Unesco, 2018. Διεθνής οδηγός τεχνικής καθοδήγησης για τη σεξουαλική εκπαίδευση